Dez anos da escrita de Branca Novoneyra aparecen reflectidos en As cunchas baleiras, o libro que rompe o seu silencio poético e que nos coloca ante unha voz poderosa, capaz dos máis ousados exercicios conceptuais para desenvolver unha tensión da palabra fronte á enfermidade e a acción política. O libro preséntase o vindeiro mércores 31 de mayo na libraría de Numax, en Santiago de Compostela,  a partir das 20.30, nun acto no que tamén participa  Olalla Cociña. Un día despois, o xoves 1 de xuño, chega á libraría Trama de Lugo coa compaña de Nieves Neira, ademais do director editorial de Chan da Pólvora, Antón Lopo.

As cunchas baleiras recolle poemas que Branca Novoneyra escribiu ao longo da última década. Algunas veces o poema desaparece, non queda nada (ou case), agás o que ela, como autora, pode soster no tempo. En certo modo, este libro funcionaría como unha antoloxía onde aparecen os poemas que, ao seu xuízo, resistiron esa peneira. Branca Novoneyra está a favor do silencio poético para encontrar a palabra xusta. Non lle interesa producir libros, senón concentrar a palabra, tensala, probala no tempo e, se é verdadeira, logo gardala. Interésalle a linguaxe simbólica e mítica da poesía da imaxinación, a utilidade da beleza da que fala Kathleen Raine, a mente salvaxe de Gary Snyder e o pensamento raposo de Ted Hughes.

Gardar a obra de Uxío e traballar con ela diariamente convoca –segundo as súas palabras– unha forma radical de entendemento da poesía, do idioma e de Galicia. Gardar a palabra, a súa e a doutros poetas que forman parte do seu ámbito de coidado como Carlos Oroza e María Mariño, ten unha influencia distinta nos últimos dez anos de vida escrita. Facer fronte e volver a camiñar despois dunha longa enfermidade e a acción política son centrais neste libro. A cidade das cunchas baleiras, por suposto, é Compostela.

Branca Novoneyra naceu en Lugo (1976) e pasou a infancia no Courel, pero practicamente toda a súa vida está en Compostela, cidade na que vive desde os sete anos. Licenciouse en Ciencias Políticas pola USC e dedicouse durante unha década (2002-2013) á creación coreográfica e docencia da danza co Laboratorio de Movementos. Xunto a Olalla Cociña, programou os Picaversos. Publicou dous libros de poemas Dentro do Labirinto (Espiral Maior, 2009) e Cristal Escuro (Follas Novas nos Libros da Frouma, 2012). Tamén foi concelleira de Acción Cultural no Concello de Santiago (2015-2019). O seu traballo é o de gardar o legado de Uxío Novoneyra, o seu pai, na Fundación que leva o nome do escritor en Parada do Courel. Dirixe o Festival dos Eidos, tamén no Courel.

---

 

Como cada ano, Chan da Pólvora e o Concello de Dodro celebraron conxuntamente o Día das Letras Galegas e fixérono arredor de Neve, de Brenda Mondelo, o volume gañador do Premio Eusebio Lorenzo Baleirón. A editora publica desde hai varios anos o libro recoñecido no certame, que chega ás librarías nun esforzo común co propio Concello de Dodro e coa Secretaría Xeral de Cultura da Xunta de Galicia. Neve parte dun feito histórico para construír un singular exercicio literario sobre a memoria pero tamén sobre o compromiso.

O luns tres de abril de 1917 chegaba á Estación de Finlandia –na actual San Petesburgo– o “tren que cambiou o mundo”, como se denominaría logo. Nel regresaban do exilio Vladimir Ilich Uliánov, máis coñecido como Lenin, e Nadezhda Krúpskaya, a súa compañeira, impulsora do sistema pedagóxico soviético e dunha decisiva rede de bibliotecas. A partir da figura desta muller –con frecuencia esquecida á sombra de Lenin– Brenda Mondelo reconstrúe aquela viaxe. Faino alancando por riba da crónica histórica nun proxecto literario orixinal e inédito que se nutre de continuos saltos temporais e xeográficos. A autora non só lle rende homenaxe a Krúpskaya –unha personalidade política e humana pola que sinte grande admiración– senón tamén ás xentes do seu Ancares natal, ao seu avó –que cunpriu cen anos o día no que acabou o poemario– ou a todas as persoas que desde nena a fixeron ter conciencia de clase. Estamos ante libro de poderosas emocións que ten por tras do espello, nos ollos, un prado nevado.

Brenda Mondelo (O Seixo, Pedrafita do Cebreiro, 1994) deuse a coñecer en 2022 coa publicación de O espello de Celia, un libro que lle valeu o Premio Xoán Díaz e no que conversaba cunha das últimas habitantes da súa aldea natal, falecida no 2017. Graduada en Periodismo e Ciencias Políticas, gañou entre outros galardóns o (Re)inevntando Xela Arias, de 2021. En todos os anos que pasou fóra da súa aldea, asegura, tivo sempre a necesidade de escribir sobre as persoas que poboaron un mundo que nalgúns momentos creu perder pero que logra recuperar a través da poesía.

---

 

Son tres poetas de forte personalidade. Tres mulleres que falan desde distintas posicións pero que teñen en común unha actitude  de combate, sexa desde a política activa, o sindicalismo ou os medios de comunicación. Dúas delas, Nieves Neira Roca e Mercedes Martínez Modroño, publicaron en Chan da Pólvora os seus libros Neve de agosto e A falta dun Eden, a terra, ambos cunha gran acollida por parte da afección. Neses libros, aparecen dous poemas, Despois de Lermos e Tarefas, que acaban de entrar entre os dez finalistas dos Premios Ari[t]mar, galardón promovido desde a Escola Oficial de Idiomas de Santiago ao que se adheriu un amplo abano de centros de ensino e institucións. A par delas, a editorial acada de novo relevancia grazas a Marta Dacosta, que coa súa antoloxía de xénero Así fala Penélope lle proporcionou a candidatura á mellor iniciativa bibliográfica do ano dentro dos premios Follas Novas, organizado polas asociacións gremiais do libro –editores, libreiros e escritores– que se entrega o próximo sábado 22 de abril en Compostela.

Continúe lendo Tres poetas na colleita excepcional da recente temporada de Chan da Pólvora

Os premios Follas Novas, que organizan os gremios de editores, libreiros e a asociación de escritores, xa ten finalistas e entre eles figura Así fala Penélope, a antoloxía de xenero elaborada por Marta Dacosta para a colección Sentulo de Chan da Pólvora Editora. O volume, que vai pola súa segunda edición, aparece incluído no apartado de Iniciativas Bibliográficas.

A proposta de Marta Dacosta é un apaixonado percorrido a través da escrita contemporánea das mulleres galegas. Trátase dun proxecto inédito: unha antoloxía de xénero onde os nomes e as cronoloxías trenzan un realto comunal con poemas que nos descobren como elas, con frecuencia, recoseron as palabras usadas para facelas lucir dun xeito distinto ou como, as máis das veces, optaron polas teas novbas. O resultado é unha selección que visualiza autoras, reivindica a literatura e lle ofrece á rapazada unha esixente panorámica da poesía desde finais do século XX ata hoxe.

Ademais da escolma, no libro inclúese un código QR mediante o que é posible ampliar a nómina de escritoras seleccionadas e atopar unha variada achega de materiais, entre eles  unha unidade didáctica que se converteu nunha ferramenta moi utilizada nos centros de ensino.

---

 

Así fala Penélope, a persoal lectura de Marta Dacosta sobre a poesía escrita por mulleres en Galicia, chega a Compostela. Este noves, 16 de marzo, a partir das 19,30 horas, Dacosta presentará o libro na Libraría Lila de Lilith coa presenta de catro das escritoras antologadas; Lupe Gómez, Marga do Val, Mari Carmen Carates Gorgal e Pilar García Rego. O acto estará introducido por Antón Lopo, director editorial de Chan da Pólvora, selo que publicou o volume.

Que as poetas galegas foron rompendo moldes e abrindo sucos nun universo antes case masculino en exclusiva é unha obviedade. Que nas últimas décadas se converteron, ademais, nun acontecemento internacional tamén resulta unha realidade incontestable. Para achegarnos ao fenómeno, Chan da Pólvora publica Así fala Penélope, un traballo de Marta Dacosta dirixido a todo tipo de lectoras e lectores –pero especialmente a rapazada– que nos dá unha perspectiva única e contextualizada de máis de corenta poetas, desde Xohana Torres e María Xosé Queizán a Olga Novo ou Paula Luís.

A proposta, o número 8 da colección Sentulo, é un apaixonado percorrido que Dacosta propón a través da escrita contemporánea das mulleres galegas. Trátase dun proxecto inédito: unha antoloxía de xénero onde os nomes e as cronoloxías trenzan un realto comunal con poemas que nos descobren como elas, con frecuencia, recoseron as palabras usadas para facelas lucir dun xeito distinto ou como, as máis das veces, optaron polas teas novbas. O resultado é unha selección que visualiza autoras, reivindica a literatura e lle ofrece á rapazada unha esixente panorámica da poesía desde finais do século XX ata hoxe.

---

 

Lupercais (Unha antoloxía posible) é o título da escolma que serve de presentación ao grupo de poetas que se reúne arredor do festival anual celebrado en Lugo baixo o nome, precisamente, de Lupercais. O libro, editado por Chan da Pólvora dentro da colección Sentulo, preséntase este venres dez de marzo, a partir das 19.30, na xornada inaugural do festival, que se desenvolverá ao longo de dous días no panóptico do Vello Cárcere, convertido  en centro cultural. O acto non só é unha caste de crónica de presentación dun colectivo poético realmente sorprendente pola súa calidade (e diversidade) senón tamén unha oportunidade única para escoitar a algunhas das voces emerxentes da nova poesía galega, con nomes consagrados pola crítica e os lectores como Nieves Neira, Genaro da Silva, Xerardo Quintiá, Luís López Alonso, Antóm Fortes, Luís Valle ou Miguel Ángel Curiel, que nesta antoloxía de Chan da Polvora publica os seus primeiros poemas en galego. Son doce poetas que viven en Lugo nunha relación profundamente literaria, case bohemia, e que consolidaron a súa amizade arredor das Lupercais, un dos epicentros poéticos de Galicia.

Continúe lendo Lupercais ou a antoloxía que amosa como nace en Lugo unha nova xeración de poetas