Silvia Penas escoita os rumores de ‘Clepsidras’

Ser xurado dun certame de poesía é algo así como cruzar unha avenida en Roma, ou Bos Aires, na hora punta.  Precisa dunha atención moi intensa e buscar o intre xusto en que o boneco cambia a verde e todo para, apenas uns segundos. É difícil cruzar confiando en non ser atropelada, vencer o medo a cometer un erro de imprudencia e de súpeto verse inmersa na maraña do tránsito de ferro mortal.

É difícil, si, pero hai textos que dan luz verde nada máis comezan a escoitarse. Escoito antes os poemas do que os leo, nunca fun boa para manexar o sentido da vista durante a noite, e profundidade da poesía é dunha cor azul escura que require, para min, de escoita, tanto na quenda da palabra coma na quenda silencio.

Así, lembro a madrugada en que  abrín o arquivo intitulado Clepsidras e comecei a escoitar rumor a Golpes Bajos e a Siniestro, o cheiro a naftalina das cortinas de perlé gardadas tanto tempo. Agora que sei quen é a autora, e o seu vínculo teórico co teatro, comprendo que querendo ou sen querelo despregou a escenografía da infancia e con ela tocou o timbre dun tempo no que todo pasaba moito e grande. Todo pasa e pisa, di a autora, e eu coido que nos primeiros anos de vida pasa máis ca en ningún sitio.

Acabamos de mudarnos a Vigo e o meu pai garda o reloxo de peto do avó no único moble que hai na casa ademais do sofá- niño. Cando ninguén me observa abro o caixón e saco a esfera chapada en outro con números romanos debuxando a rosca da noite e mais do día. Agarro con toda a furia que me permite ter tres anos as agullas e arríncoas con forza. Ninguén quere mudarse con tres anos, ninguén quere ver na cara do pai despois a decepción ou a violencia; para iso é sempre cedo. É curioso que a voz do poema e a nena que fun coincidisen ambas en querer deter o tempo. Ela roubando aquel reloxo e eu rompéndoo.

A maneira en que esa voz avanza polo texto, que eu diría texto-casa-corredor, ten máis brillo ca a macheta da mamá para despezar os polos, e ademáis de avisar sangue, avisa que entramos nun territorio limítrofe entre o amor, a morte, a memoria, ou enigma de case calquera cousa desvelado na escrita. E o tempo como auga ou como area escorregando en silencio mentres todo pasa e pisa, pisa tamén o corpo a fermosura, vixía desde o alto sen ceder ata o final e presidindo e enlazando as dúas liñas que eu vin no poemario. Diría que van paralelas ambas as dúas collidas da man da mesma voz que se transmuta en filla, net, nai e abre un primeiro camiño da xenealoxía familiar e o seu tránsito, ese paso de xeración que vai desde o teléfono vermello coma un zapato de charón ata un móbil nómade que garda todas as nosas présas presentes. E asistimos á morte das avoas e levamos para sempre xa na alma un cadaleito e entre as tetas unha barra de carmín.

Transfórmase tamén a voz en amante para facernos percorrer o segundo camiño: o do amor,  o final e o inicio do amor cun futuro boreal alzándose na meta. O único capaz de, por fin, deter o tempo e erguer unha atmosfera de paxaros. Os colibrís, tan presentes neste libro, coma o namoramento, se non morren durante o primeiro ano de vida din que duran tres ou catro, que constrúen niños en forma de copa, para brindar pola vitoria e poñen ovos brancos como aquel vestido de noiva que tiña forro rosa fucsia e ía perdendo albor e collendo cheiro a mar do día aquel en que todo rematou.

Estamos ante un poemario, onde o verso flúe a cachón, e o tempo que a clepsidra vai marcando faise intenso na lectura. Este é un dos poucos poemarios que conseguiron manterme alerta e a flor de pel desde o inicio. 

Cun ritmo moi marcado, unha especie de canto cósmico queda apegado á pel das que tivemos a fortuna de relelo ata que fose imposible desprenderse desa música. Escribo este texto e teño que forzarme a non usar o mesmo metro e cadencia dos poemas. 

Vese detrás da poeta Inma López Silva, á narradora, que todo o dispón para levarnos a un culmen e que a pedra do poema rode ata unha especie de final, pero ollo! que ese final  pode ser un río ou outro poema que dá conta doutro máis. Unha matriosca infinita de momentos e sombras á procura de luz.

A propósito deste asunto, acudo en moitas ocasións a estas palabras de Jon Berger para delimitar a poesía fronte á narrativa: “Os poemas non se parecen aos contos, nin tan sequera cando son narrativos. Todos os contos tratan de batallas, dun tipo ou doutro, que rematan en vitoria e derrota. Todo avanza cara ao final, cando habemos de enterarnos do desenlace. Indiferentes ao desenlace, os poemas cruzan os campos de batalla, socorrendo ao ferido, escoitando os monólogos delirantes do triunfo e do espanto. Procuran un tipo de paz. Non pola hipnose ou a confianza fácil, senón polo recoñecemento e a promesa de que o que se experimentou non pode desaparecer coma se nunca existise. E, porén, a promesa non é a dun monumento. A promesa é que a linguaxe recoñeceu, deu cobixo á experiencia que o necesitaba, que o pedía a gritos”. 

Afirma tamén Paul Celan “nunca fun capaz de inventar”. 

Este poemario seguiría entón a proposta de ambos autores, pois o poema artéllase a través dunha mirada posta sobre a memoria persoal para dar conta dela e fixala para sempre, como reza a contraportada do libro, non tanto verdadeira como certa, e íntima ata o punto en que por veces parece murmurarnos no oído. Descubrinme por momentos respondéndolle en voz baixa.

De palabra áxil, con esa facilidade que revela a excelencia. Cando alguén é virtuoso nalgún eido parece que podería facer esa tarefa até durmindo. É fácil ler a quen manexa a lingua coa destreza dun samurái e a forza dunha amazona e que ademais consegue saír airosa e sen despentearse cun sorriso nos beizos para simular. Igual que o poeta finxidor de Pessoa, a voz de Inma López Silva sabe manterse en pé cando o golpe do poema imprime forza e manter a tensión e a enteireza ata o final

Seica Otero Pedrayo, que como sabedes cultivaba máis a prosa, escribía poemas para os amigos con motivos de aniversario, ou como elexías, ese poder do poema para converterse nunha ofrenda ten algo de rito que me resulta moi interesante. E nestes poemas eu vexo tamén palabras ofrecidas, cartas que non foron enviadas nunca, homenaxes, agasallos.  Quen sabe, igual é cousa de narradores/as iso de facer regalos con poemas. Para min a lectura deste libro foi un verdadeiro regalo quixen hoxe traer este reloxo de area que roubei para que os minutos sexan para sempre rosa fucsia coma esta area coma aquel forro do vestido.