O crítico litrerario e escritor Román Raña asegura na súa colaboración para Faro da Cultura–suplemento publicado cada xoves por Faro de Vigo– que A desvértebra de Ana Romaní “é un libro singular e conmovedor. Estraño porque nel emprende unha viaxe ás diversas formas de vida que se ocultan no solo e no subsolo. Así, o poema é concebido como un metabolismo, coa súa propria forza interior que adopta e se adapta á súa propria forma interior. Os suxeitos poemáticos van desde os organismos unicelulares até seres de maior complexidade. A poeta visibiliza e dá vida ao que cremos inerte, fala do inefábel. Tamén da nosa condición de finitude, da nosa fraxilidade como especie”.
A estética que propugna A desvértebra, un título publicado por Chan da Pólvora, “resulta pertubadora”, engade Román Raña: “o verso, incisivo, case aséptico, desmémbrase, suxire dor pola fractura, polo recoñecemento da doenza, da lesión, do desfalecemento. A estremecedora peza “verme” remata: “anobelado no envés dos días fertilizo esas ausencias/son un corpo estraño/por veces son anel que cerca o oco/por veces o oco mesmo”. A natureza actúa indiferente ao noso acabamento, xa que para ela morte e vida son un só fluír interminábel de materia. A ironía e a angustia, pois, inquietan por igual”.
“A escrita de Ana Romaní mostra a mestura inquietante destes dous mundos (como David Lynch na secuencia nicial de Blue velvet). Mentres a natureza é amoral, o home é inmoral porque constrúe sociedades terríbeis que oprimen a muller, “arizona”; que a maltratan, “isto é espolio/bater nun corpo/como se fose propia a súa vida”; que a mutilan como ser ou que a exterminan. Non obstante, nestes textos tamén vibra o erotismo: “se canta ese óso na carne túa que o aperta/e nada máis houber”; o xogo mitolóxico: “con pensamentos ítacos deses de heroes/que enredan nas naves”; ou a ansia de liberdade, “aves”.
E conclñue o crítico: “Fragmentario, cheo de pericia e xiros, Ana Romaní propón un mundo roto, que se recompón e desliga, que se restaura e apodrece. Nel habitan seres indefensos, mais tamén oprobiosos. En definitiva, amor e devastación convivindo na súa singular poética: “é ese tanxer miúdo de restos/e o oco do lene bater dos órganos dun corpo sometido/o que a ameba ama”.
